Lampung Mahya nopo nga lampung ponindak i pinogiwis id manara masjid Turki montok mombontuk do hogot toi ko' gambar i pinobabang ontok karamayan-karamayan miagal ko' Eid al-Fitr (Ramazan Bayramı), Eid al-Adha (Kurban Bayramı), ontok totuong Kandil, om poingompus totuong do wulan Ramadan di abantug.[1]

Poinwalad o Lampung Mahya id manara Masjid Obulou id Istanbul, i popointalang angkabon tradisional do Ramazan Bayramı (" Kanou tokou lumisi, om lisihon tokou").

Lampung Mahya nopo nga iso boogian unik do karamayan tradisional Turki. Somonu okito nogi id piipiro masjid id Balkan, miagal id Bosnia om Herzegovina, Albania, Koibutan Macedonia, koibutan kosilahon Greece, om pogun-pogun suai i pogulu nopo nga soboogian mantad do Empayar Uthamniyyah.

Etimologi

simbanai

Hogot mahya nopo nga mantad do mâhiyye (ماهيه) Turki Uthmaniyyah i pinadalin kumaa "tikid wulan" toi ko' "wulan", tohuri nopo mantad mâh Parsi (ماه), i kirati do "wulan". Iti nopo nga sumuku kumaa lampung i pinasang loolobi no ontok wulan Ramadan. Id piipiro toud Arab, hogot di ija'on maḥyā (محيا), boros ngaran lisan i kirati do "mamasi kawagu (totuong)", piagalan dii nopo nga nokopiontok tomod om goduduo hogot dii nopo nga amu mionit maya etimologi.

 
Lampung mahya di gulu, miagal id suang linukisan diti mantad di artis Hüsnü Tengüz (1876-1950), mongija' hogot id suang suat do Arab, pogulu do ponginwoguan ija'an ontok toun 1920-an. Hiti nopo lampung mahya dii mombontuk do hogot مرحبا / Merhaba ("Kopisanangan").

Sundung do nokotimpuun o amalan papaapui do lampung tumau ponindak ontok totuong di obitua nopo nga mantad po abad-abad pogulu do Islam, koubasanan papaapui lampung id manara montok mombontuk hogot nopo nga mantad do Uthmaniyyah.

Amu noilaan kopio soira pinointalang o lampung mahya di kumoinsan nogi. Sundung ingkaa, pinointalang ii ontok 1578 id suang travelog orientalis Jerman, Salomon Schweigger, Eine newe Reyßbeschreibung auß Teutschland nach Constantinopel und Jerusalem. Ontok Mansak 1588, minonuhu i Sultan Murad III do papaapui mahya ontok totuong Kandil. Nokito nogi babang Mahya maamaso pomorintaan di Selim ii om Ahmed i.

Lampung Mahya nopo nga simbol ikonik do karamayan awam Turki om noubasanan no id suang koubasanan Turki. Ontok toun 1920, noingkurian o karamayan ontok timpu Gencatan Sindata om Minomogigion o Istanbul, minonuat maya nostalgia i Yakup Kadri Karaosmanoğlu, songulun novelis Turki id suang suat abal İkdam montok popoguli do babang mahya:[2] “Nogonop yahai do kalangadan Ramadan i aiso douso om oomis. Haro tokou i langadon do mija-mija mongukab kodos pogulu diti, soboogian mantad dati i mahya, soboogian mantad dati nopo nga kopokitanan id Beyazıt, ruti owongi diti, pita alasu diti, otolinahas nopo, langadon tokou toinsanan do iso-iso.” — Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Minanahak nogi bagas o lampung-lampung dii kumaa tutumombului labus, miagal di penyair Théophile Gautier, i haro id Istanbul montok do Ramadan 1854:[3]

“Ogingo kopio kokitanan mantad persiaran Tepebaşı. Id soborong Sungu Amas, okilau o Constantinople miagal do' mahkota songulun maharaja Kosilahon; sinindak o pansaran manara masjid miampai golong lampung tumau; sumilau o panandatan-panandatan Al-Quran mantad iso manara kumaa manara sumusuhut, miagal do suat kitapui i sinuat id tawan mantad do bolikan kitab obitua. Id Masjid Wagu, Süleymaniye, om oinsanan kuil Allah mantad Sarayburnu gisom id Eyüp, sumilau o mahya di ababang om popoisytihar rumusan Islam miampai kalimat di kitapui.”

— Théophile Gautier

Popointalang o tutumombului suai do lampung id suang istila' di miagal i kibabang, minoboros do "Nakalantoi o tulun Turki popointuhun do rombituon-rombituon id tawan om ginuno montok monuat id manara."[4]

Ontok era moden, mahya nopo nga oruhai no maya eksklusif mantad do lampung lotirik, soira minongolon do lampung tumau di laid. Ontok timpu dinondo, lobi asaru gunoon o pimato Latin mantad ko' skrip Arab tradisional, i dominan pogulu do toun 1930-an.[5]

  1. Mahyas to light up Turkish mosques during Ramadan. Hurriyet Daily News. 12 Ngiop 2021. Linoyog ontok 12 Gumas 2022
  2. In the new literature, mahyas are extinguished (in Turkish). Türkiye Gazetesi. 4 Mikat 2020. Linoyog ontok 12 October 2022
  3. The art of light that comes with Ramadan: mahya (in Turkish). İST Dergi. 22 Mansak 2022. Naanu ontok 12 October 2022
  4. Learn about the mahya, the ornaments of Ottoman mosques during Ramadan (in Arabic). Turk Press. 23 Mikat 2018. Linoyog ontok 12 Gumas 2022
  5. "Mahya" - İslam Ansiklopedisi (in Turkish). Linoyog ontok 12 Gumas 2022