Wikipedia

Tadau Kabansaan Malaysia

Tadau Kagabasan (Malay: Hari Merdeka), ointutunan nogi sabaagi do National Day (Hari Kebangsaan), nopo nga tadau kagabasan do Persekutuan Tanah Melayu mantad Empayar British.[1][2] Tadau nopo diti nga momuhondom do Pengisytiharan Kagabasan Malaya ontok 31 Magus 1957, om nokomoi id suang Ahal 160 Perlembagaan Malaysia.[3] Taandakon o tadau dii miampai mogikaakawo ababayan rasmi om au rasmi pointongkop pogun. Tadau Kabansaan toi ko' Tadau Kagabasan, taandakon pointongkop Malaysia monikid 31 Magus tikid toun sabaagi panakatanda' nakagabas no o pogun mantad panaladan di toun 1782 gisom toun 1957.

Tadau Kabansaan
A large crowd of boys in red shirts and caps waving Malaysian flags
Popotunggul o tangaanak do bondira Malaysia ontok Tadau Kagabasan ontok toun 2012
Official nameHari Merdeka
Lohowon nogi sabaagiNational Day
(Hari Kebangsaan)
Observed byMalaysians
kawoNational
KapansalanMarks the independence of the Federation of Malaya
KapanaandakanMalaysian Independence Day parade
Tadauwulan31 Magus
Next timeRalat ungkapan: Pengendali < tidak dijangka
KosoruanMinikid toun

Opurimanan o karamayan Tadau Kagabasan diti tumimpuun do jaam 12.00 pitangatuong hinonggo poloputon o bunga tapui i mogikaakawo warana id tawan. Haro nogi ababayan perbarisan mantad mogikaakawo agensi montok mamaramai kowoowoyon antakan tadau dii. Tadau kagabasan ramayon miampai lobi aramai id Kuala Lumpur, lobi-lobi po id Dataran Merdeka.

Panaandakan tadau kabansaan di tagayo nogi nga poindalanon id Putrajaya. Bongunan-bongunan pamadagangan, walai om korita-korita nogi nga popokili om popokiwor do bondira Malaysia, Jalur Gemilang, montok mamaramai do tadau dii. Tadau Kabansaan nogi nga tadau koundarangan umum id Malaysia.

Kaantakan-kaantakan i minogowit kumaa Kagabasan

simbanai

Goos montok momodimpot kagabasan nopo nga nimpuunan di Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj, Luguan Montiri Malaysia koiso, i minomuruan do delegasi montiri-montiri om momuruan politik Tanah Melayu id suang rundingan miampai puru British id London montok Merdeka, toi ko' kagabasan. Miampai isio do Ponorikohon koiso Persatuan Cina Malaysia (MCA) Tun Dato Sri Tan Cheng Lock om Ponorikohon kolimo Kongres India Malaysia Tun V. T. Sambanthan.[4] Soira nokopisompuru do tinaru Malayu, India om Cina, nodimpot iso piokunan Treaty of London 1956 ontok 8 Mansak 1956,[5] moi do kaanu o Tanah Melayu kagabsan mantad Empayar British. Sundung do ingkaa, gama do faktor logistik om kotoinaan, nokoundaliu o pengisytiharan rasmi kagabasan kumaa toun sumusuhut, ontok 31 Magus 1957, id Stadium Merdeka (Independence Stadium), Kuala Lumpur, i winonsoi poimbida montok kapanaandakan tadau kagabasan pogun. Tadauwulan pengisytiharan dii pinatatap mantad di Tunku Abdul Rahman piipiro tulan nokopogulu id suang iso pitimbungakan Perikatan id Melaka ontok Mansak 1957.[6]

Sajara'

simbanai

Ponuridangan Malaysia i kaampai no Persekutuan Tanah Melayu, Koibutan Borneo/Sabah, Sarawak om Singapura noulud miampai rasmi ontok 31 Magus 1963, i kopihondot do kinoulitan toun ko-6 do kagabasan Persekutuan Tanah Melayu. Piipiro isu mionit do pogoduhan Indonesia om Filipina pinapalaid do pengisytiharan gisom do 16 Manom toun dii nogi. Panapadan dii nogi nga winonsoi moi do milo o Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu momonsoi do tinjauan umum id Koibutan Borneo om Sarawak.[7] Sundung ingkaa, kakal po nakaanu kagabasan o Koibutan Borneo om Singapura mantad British ontok 16 Manom 1963. Nokopogulu do nakagabas o Sarawak ontok 22 Madas 1963.

Pombontukan Malaysia pinoisytihar ontok 16 Manom 1963, om taandakon sabaagi Tadau Malaysia. Kapanaandakan kagabasan di agayo nga pohoroon nogi ontok 31 Magus, tadauwulan mantad do kagabasan Persekutuan Tanah Melayu, om Tadau Malaysia nopo nga kosiliu do koundarangan umum id Sabah. Sundung ingkaa, kotimpuun do 2000-an haro amu kangaaman ginawo tokuri id Kosilahon Malaysia i minoboros do kapanaandakan tadau kabansaan ontok 31 Magus nopo nga lobi kumaa id Semenanjung Malaysia no.[8][9] Ontok 2009, pinootus o porinta' do kotimpuun 2010, taandakon o Tadau Malaysia 16 Manom sabaagi koundarangan umum persekutuan om miampai do Tadau Kagabasan ontok 31 Magus.[10] Om kotimpuun do 2015, Montiri Ahmad Shabery Cheek minoboros do kapanaandakan tadau kagabasan nopo nga taandakon miampai au mamarait toun moi do au mongiduan do mogigion Sabah om Sarawak.[11]

Tadau Kagabasan (31 Magus 1957)

simbanai

Ontok totuong 30 Magus 1957, lobi mantad 20,000 tulun tuminimung id Merdeka Square (Dataran Merdeka), Kuala Lumpur moi intong do kapanahakan kuasa mantad British. Nokorikot o Luguan Montiri timpu dumontol Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj ontok 11:58 p.m. miampai puru sayap ngaawi do komulakan Parti Perikatan mongunsalang duo minit kotuongon.[12] Ontok pitanga tuong, pinaapui kawagu ii lampung, om pinolintuhun o Bendera Union id dataran dii miampai pinouni o sinding kabansaan diraja "God Save The Queen".[13] Pinoinsawat o bondira wagu do Tanah Melayu maamaso pinouni o sinding kabansaan Negaraku. Sinusuhut ii miampai turu palak "Merdeka" do tulun ginumuan.[12][13] Minanahak i Tunku Abdul Rahman do boboroson i mamarayou ababayan dii sabaagi "timpu bobos agayo id suang koposion tulun Malaya".[12] Pogulu minanahak boboroson, noonuan isio do sonhatob kalung mantad mobi ngaawi do komulakan Parti Perikatan sabaagi pamantangan kumaa kaantakan kisajara diti, miampai peta Tanah Melayu i poinpatu id sawat kalung dii. Nopupusan o ababayan dii ontok bobog koiso kosuabon.

Ontok kosuabon 31 Magus 1957, nokoundaliu o panaandakan kumaa id Stadium Merdeka i wagu nogi kopongo. Lobi mantad 20,000 tulun minongoi intong ababayan dii, i minimpuun ontok 9:30 kosuabon. Ii ngaawi nopo nokotindapou nga kohompit no raja-raja pogun Melayu, lundu-lundu songkosuai, surupu-surupu kabinet persekutuan om layat.[14] Minopotunui o mobi do Rani, Duke of Gloucester do instrumen kagabasan kumaa Tunku Abdul Rahman.[14] Sumusuhut, binasa' di Tunku o Proklamasi Kemerdekaan, i pinupusan miampai palak "Merdeka!" soginumu inturu miampai kaampayatan tulun ginumuan. Pinotilombus o ababayan dii miampai pinopoinsawat do Bendera Kabansaan Tanah melayu miampai noompot do sinding kabansaan i pinamain do tinimungan muzik soudor om kobong meriam soginumu 21 das, om sinusuhut do azan om sambayang kopongounsikahan sabaagi kapamantangan kumaa kaantakan tagayo diti.[14]

Pinotilombus o tadau dii miampai ababayan perlantikan Yang di-Pertuan Agong koiso, Tuanku Abdul Rahman mantad Negeri Sembilan, id Jalan Ampang, sinusuhut do pangalapan makan perlantikan koiso ontok di sosodopon sabaagi kapamantangan kumaa disio. Pinupusan o ababayan dii miampai ko kosolimbahan penarikan diri om kopokitanan bunga tapui. Ababayan sipoot om mogikaakawo ababayan suai nosiliu tanda do kosusuon kawagu pogun wagu diti.

Tombului

simbanai

Tombului tapantang labus kaampai no:

Surupu paganakan diraja
Luguan Porinta'
Mongongobi mantad jajahan Britain di suai
Bagas surupu pentadbiran jajahan Britain
  • Sir Gerald Templer (bagas Pesuruhjaya Tinggi Britain id Persekutuan Tanah Melayu) om Lady Templer
  • Lady Gurney (sawo do bagas Pesuruhjaya Tinggi Britain id Persekutuan Tanah Melayu Sir Henry Gurney)
  • Lady Gent (sawo do bagas Pesuruhjaya Tinggi Britain id Persekutuan Tanah Melayu Sir Edward Gent)
Pesuruhjaya Tinggi mantad pogun-pogun Komonwel suai

Pombontukan Malaysia

simbanai
Intangai nogi: History of Malaysia § Emergence of Malaysia

Persekutuan Malaysia, noturidong mantad pogun-pogun id suang Persekutuan Tanah Melayu, Borneo Koibutan, Sarawak om Singapura, numaan poimogono ontok 31 Magus 1963, kopihondot do kinoulitan koonom kagabasan Tanah Melayu. Sundung do ingkaa, pinawaliu o kopoimaganan dii kumaa 16 Manom 1963, gama do au osokodung o Indonesia om Filipina do pombontukan Malaysia. Mulong do ingkaa, minopoimagon o Borneo Koibutan om Singapura do kedaulatan ontok 31 Magus 1963. Saap mantad Indonesia nosiliu do konflik ketenteraan. Kipomusarahan o Indonesia do Malaysia sabaagi iso bontuk penjajahan kawaawagu kumaa Sarawak om Borneo Koibutan, i miwolit miampai watas Indonesia id Borneo. Sundung do ingkaa, au yolo mananganu kawagu duo wilayah dii, au miagal di Filipina tu mananganu boogian kosilahon Sabah. Montok popotumboyo Indonesia do Malaysia nopo nga okon ko' iso bontuk neokolonialisme, pinaanjul do Kotinanan Bansa-Bansa Miiso (PBB) iso tinjauan umum (okon ko' referendum) i popohompit ponorubungan miampai kiikiro 4,000 tulun, om nokotorimo 2,200 memorandum mantad tinimungan om sosongulun. Suruhanjaya Cobbold, buruanon di Lord Cobbold, nga binontuk nogi montok papatantu kulom sumuang do Malaysia ko' au o tulun id Borneo Koibutan om Sarawak. Asil kolimpupuson diolo, i popokito sokodung di atalang montok Malaysia id pialatan tulun Sabah om Sarawak, minongukab do ralan montok kopoimaganan Malaysia.[minog do kisukuon]

Pinoilo o pombontukan Persekutuan Malaysia ontok 16 Manom 1963, om kinoulitan nopo dii nga taandakon sabaagi Tadau Malaysia. Potilombuson do taandakon o Tadau Kagabasan ontok 31 Magus, tadauwulan do kagabasan Tanah Melyu, om ii nopo timpuunon i Tadau Malaysia nopo nga tadau koundarangan umum id Malaysia Kosilahon. Nga ogumu i au obobos ginawo loolobi tulun id Malaysia Kosilahon, tu haro i kopuriman do kapanaandakan tadau kabansaan ontok 31 Magus nopo nga poinlongkod no kumaa Tanah Melayu.[15][16][17] Ontok 2009, winonsoi kootuson do mimpuun toun 2010, osiliu o Tadau Malaysia sabaagi tadau koundarangan umum pointongkop pogun suai ko' Tadau Kagabasan ontok 31 Magus.[18]

Tema

simbanai

Id siriba nopo nga tema-tema Tadau Kabansaan mantad di toun 1970 gisom baino.

Toun Tema
1970 Muhibah dan Perpaduan
1971 Masyarakat Progresif
1972 Masyarakat Adil
1973 Masyarakat Kebudayaan Malaysia
1974 Sains dan Teknologi Alat Perpaduan
1975 Masyarakat Berdikari
1976 Ketahanan Rakyat
1977 20 Tahun Bersatu Maju
1978 Kebudayaan Seni Perpaduan
1979 Bersatu Berdisiplin
1980 Berdisiplin Berbakti
1981 Berdisiplin Berharmoni
1982 Berdisiplin Giat Maju
1983 Bersama ke Arah Kemajuan
1984 Amanah Asas Kejayaan
1985 Nasionalisme Teras Perpaduan
1986 Bangsa Tegas Negara Teguh
1987 Setia Bersatu Berusaha Maju
1988-1989 Bersatu
1990 Berjaya
1991 Wawasan 2020
1992 Wawasan Asas Kejayaan
1993 Bersatu Menuju Wawasan
1994 Nilai Murni Jayakan Wawasan
1995 Jatidiri Penggerak Wawasan
1996 Budaya Penentu Kecapaian
1997 Akhlak Mulia Masyarakat Berjaya
1998 Negara Kita Tanggungjawab Kita
1999 Bersatu Ke Alaf Baru
2000-2006 Keranamu Malaysia
2007 Malaysiaku Gemilang
2008 Perpaduan Teras Kejayaan
2009 1Malaysia - Rakyat Didahulukan, Pencapaian Diutamakan
2010 1Malaysia Menjana Tranformasi
2011 1Malaysia. Transformasi Berjaya, Rakyat Sejahtera.
2012 1Malaysia. Janji Ditepati[19]
2013 Malaysiaku Berdaulat: Tanah Tumpahnya Darahku
2014 Malaysia... Di Sini Lahirnya Sebuah Cinta[20]
2015-2016 Sehati Sejiwa[21]
2017 Negaraku Sehati Sejiwa[22]
2018 Sayangi Malaysiaku[23]
2019 Sayangi Malaysiaku, Malaysia Bersih
2020-2021 Malaysia Prihatin
2022 Keluarga Malaysia, Teguh Bersama[24]
2023 Malaysia Madani: Tekad Perpaduan Penuhi Harapan[25]
2024 Malaysia Madani: Jiwa Merdeka [26]

Tema tadau Kagabasan 2012 nopo nga kontroversial, tu kokitanan nopo do kogumuan tulun Malaysia do tema dii nga sabaagi slogan pulitik om okon ko' slogan patriotik (Janji Ditepati nopo nga jingle kempen di Najib Razak miririkot kopomilian tagayo 2013). Untotorion nogi "logo" nokoimagon gama reka bontuk dau i au konvensional. Vidiu sinding tema i pinosuang id YouTube (miampai lirik i sinupu di Rais Yatim) nga nakaanu ogumu tanda "au orohian" gama tonsi dau i nadaalan politikal om aiso pionitan miampai sunduan kagabadan. Mantad dii, numaan iduo vidiu dii mantad hilo..[27]

Pinili o tema Malaysia Prihatin ontok 2020 gama Pandemik COVID-19 om sabaagi kapamagatangan do kopusahan oinsanan tulun Malaysia.[28] Ontok 2021,sundung do sinding om logo nopo nga kakal i do miagal, sinimbanan o sinding tema mantad Malaysia Prihatin (tinondig di Aliff Satar, Syamel, Siti Sarah, om Aina Abdul montok versi sandad, om Ernie Zakri montok versi simfoni) kumaa Menang Bersama (tinondig di Faizal Tahir), sabaagi simbol tema National Recovery Plan (Pelan Pemulihan Negara), Malaysia Menang Bersama (English: Malaysia Winning Together).

Toun 2022 nopo nga panakatanda perarakan koiso i pinaharo kalapas 2 toun notingkadan gama pandemik, miampai tema Keluarga Malaysia Teguh Bersama. Kiikiro 20,000 nakaampayat mantad mogisuusuai kontinjen id perarakan dii.[29]

Ontok toun 2023, tema Tadau Kagabasan Malaysia nopo nga 'Malaysia Madani: Determination in Unity, Fulfilling Hope'. Pinili o tema dii montok popogirot sunduan piuludan om momodimpot aspirasi oinsanan montok Malaysia di lobi apanggor id siriba kopomorintaan di Anwar Ibrahim.

Isu-isu Kinouliton Tadau Kagabasan 2015

simbanai

Miampai sah, Tadau Kagabasan nopo nga tadau kagabasan nokoimagon montok 'persekutuan' miagal di nokomoi id suang Ahal 160 Perlembagaan Malaysia, i tinurisong id siriba Pibatasan Persekutuan Tanah Melayu 1957.[3] Sundung do ingkaa, mimpuun 2015, id suang iso dasar i pinoilo do Montiri Komunikasi om Multimedia ontok dii, i Ahmad Shabery Cheek, kapanaandakan Tadau kagabasan nopo nga pohoroon miampai au poboroson/patayadon piro no toun mantad nakagabas. Kitudu ii moi do lobi inklusif kumaa Sabah om Sarawak, i minogidu mantad kopomorintaan Britis ontok toun di misuair.[30]

Minanahak o Montiri Koburuon Tanah Sarawak, i tiagak James Jemut Masing do komi kumaa kopoilaan diti miampai minapatayad do Tadau Malaysia ontok 16 Manom nopo daa nga nuru osiliu titik pitimungan montok pisompuruan pogun, om okon ko' Tadau Kagabasan. Ka disio "Koilo ngaawi tulun do 31 Magus nopo nga tadau Kagabasan Malaya om Sabah… ii nopo nga okon ko' tadau kagabasan tokou (Sarawak). Milo diolo taandakon ii id Malaya om Sabah tu miagal o tadauwulan kinagabasan diolo, om milo tokou mongoi amung diolo sokiro mangalap yolo dati. Nuru daa insanangan tokou kasalaan diti".[31]

Pogulu 16 Manom, aiso po Malaysia. Alansan oinsanan do kosorou dii. Ontok 16 Manom, apat pogun nokoimagon ii no Tanah Melayu, Singapura, Sarawak om Borneo Koibutan kasaga do mombontuk Malaysia. Miagal di noilaan ngaawi, sinunsub do Malaysia o Singapura ontok toun 1965.

— James Masing

Galeri

simbanai
  •  
    Tadau Kabansaan Malaysia, rinamai id Sabah.
  •  
    Papan tanda' tema Tadau Kabansaan 2024 id Dataran Putra, Putrajaya

Intangai nogi

simbanai

Sukuon

simbanai
  1. ↑ "Starchild: Malaysian children are in high spirits to celebrate Merdeka Day." The Star. 27 August 2021. Retrieved 1 September 2021.
  2. ↑ Adila Sharinni Wahid. "Ceriakan anak-anak polis pada Hari Merdeka." Sinar Harian. 31 August 2021. Retrieved 1 September 2021. (id Malay)
  3. ↑ 3.0 3.1 Chin, James; Harding, Andrew (2015), 50 Years of Malaysia: Federalism Revisited, Marshall Cavendish International, p. 10, ISBN 978-9814561242
  4. ↑ Mahmood., Ibrahim (1981). Sejarah perjuangan bangsa Melayu : suatu penyingkapan kembali sejarah perjuangan bangsa Melayu menuju kemerdekaan. Pustaka Antara, Kuala Lumpur. OCLC 959796594.
  5. ↑ "MyGOV – The Government of Malaysia's Official Portal". www.malaysia.gov.my. Linoyog ontok 26 Madas 2021.
  6. ↑ Pelancongan., Malaysia. Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan (2003). Di atas runtuhan kota Melaka kita dirikan negara baru : pengisytiharan kemerdekaan di Bandar Hilir, Melaka, 20 Februari 1956. Kementerian Kebudayaan, Kesenian & Pelancongan, Malaysia dan Jabatan Muzium dan Antikuiti. OCLC 607250142.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  7. ↑ A marriage that was doomed from the start. New Straits Times. 4 Ogos, 2007.
  8. ↑ "Keadilan's plans for Merdeka" Archived 2007-09-26 at the Wayback Machine, Daily Express, 29 Ogos 2007.
  9. ↑ Aznam, Suhaini, "Celebrating Malaysia Day", 24 September 2007.
  10. ↑ Malaysia Day now a public holiday, says PM Archived 2014-07-02 at the Wayback Machine The Star, 19 Oktober 2009
  11. ↑ "No more mentioning number of years". Daily Express. 9 Manom 2014. Pinoopi mantad sanḏad ontok 9 Manom 2014. Linoyog ontok 9 Manom 2014. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 "1957: Malaya celebrates independence". BBC. 31 Magus 1957. Linoyog ontok 24 Ngiop 2011.
  13. ↑ 13.0 13.1 "Detik Jam Tengah Malam Di Padang Kelab Selangor" (id boros Malayu). National Archive of Malaysia. Pinoopi mantad sand̠ad ontok 7 Gumas 2011. Linoyog ontok 24 Ngiop 2011.
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 "Pengisytiharan Kemerdekaan Tanah Melayu" (id boros Malayu). National Archives of Malaysia. Pinoopi mantad sand̠ad ontok 7 Gumas 2011. Linoyog ontok 24 Ngiop 2011.
  15. ↑ Merdeka celebration in Kuching Archived 27 Manom 2007 at the Wayback Machine
  16. ↑ "Keadilan's plans for Merdeka" Archived 26 Manom 2007 at the Wayback Machine, Daily Express, 29 August 2007.
  17. ↑ Aznam, Suhaini, "Celebrating Malaysia Day", 24 September 2007.
  18. ↑ Yeng Ai Chun (19 Gumas 2009). "Malaysia Day now a public holiday, says PM". The Star. Pinoopi mantad sand̠ad ontok 29 Mahas 2017. Linoyog ontok 18 Manom 2014.
  19. ↑ '1Malaysia Janji Ditepati' tema Hari Kemerdekaan ke-55 Utusan
  20. ↑ Malaysia... Di Sini Lahirnya Sebuah Cinta tema Hari Kemerdekaan Utusan
  21. ↑ [1] Utusan
  22. ↑ 'Negaraku Sehati Sejiwa' tema Hari Kebangsaan 2017
  23. ↑ "'Tema Dan Logo Hari Kebangsaan 2018". Pinoopi mantad sand̠ad ontok 27 Madas 2018. Linoyog ontok 27 Madas 2018.
  24. ↑ ‘Keluarga Malaysia Teguh Bersama’ jadi tema Hari Kebangsan tahun ini
  25. ↑ Tekad Perpaduan Penuhi Harapan, tema Hari Kebangsaan
  26. ↑ "Malaysia Madani: Jiwa Merdeka tema Hari Kebangsaan dan Hari Malaysia 2024". astroawani.com. 5 Mahas 2024.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  27. ↑ "Rais seeks views on Merdeka theme song", Malaysiakini, 1 August 2012.
  28. ↑ Ralat maganu:Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :1
  29. ↑ "At Dataran Merdeka, Malaysians turn out in droves to celebrate National Day" (id boros Inggilis). 31 Magus 2022. Linoyog ontok 12 Mansak 2023.
  30. ↑ "No more mentioning number of years". Daily Express. 9 Manom 2014. Pinoopi mantad sanḏad ontok 9 Manom 2014. Linoyog ontok 9 Manom 2014.
  31. ↑ Peter Sibon and Karen Bong (11 Manom 2014). "Emphasis should be on Sept 16 not Aug 31". The Borneo Post. Pinoopi mantad sanḏad ontok 15 Manom 2014. Linoyog ontok 15 Manom 2014.

Noputan labus

simbanai
Naanu mantad "https://dtp.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadau_Kabansaan_Malaysia&oldid=16515"