Mogonsok nopo nga inus, tiknologi, sains om kraf popotounda taakanon montok do akanon. Teknik mogonsok om nogi roromu-roromu mogonsok nopo nga mogisuusuai id posorili do pomogunan, mantad do mamanggang taakanon id tapui poingukab gisom no do momoguno do dompuan kilotirik, momoguno do ovon, popokito do trend om nogi tradisi sandad posorili om koubasanan ii unik. Woyo toi ko kawo mogonsok nopo nga tumanud do kabaalan om kawo pinludaan id sosongulun dii ii minogonsok, mogoogonsok, chef profesional id ristoran om nogi tiyonon makan do suai. Mogonsok nogi nga owonsoi soira haro tindak balas kimia miampai aiso kotindapahan haba, miagal ko ceviche, hidangan tradisional don Amerika Selatan hinombo, sada nopo nga onsokon momoguno do asid jus limon toi ko waig limau.

Hinava, iso kawo o'onsokon do tulun Kadazandusun id Sabah.

Popotounda taakanon miampai do tapui toi ko linasu nopo nga abaabayan ii unik kumaa do tongoulun. Nokoimpuun iti kiro-kiro do 2 juta toun di nakatalib sundung do bukti arkeologi montok dii nopo nga au nokolobi mantad do 1 juta toun di gulu.

Koburuon pomutanaman, dudumagang, om sakayon nopo nga tamadan id piipiro kinoiyonon mogiisuusuai ii pinopoimbulai do roromu mogonsok do wagu. Wiwinonsoi om nogi tiknologi wagu miagal ko pamansayan tombikar montok monimung om mogonsok waig nogi nga pinopoinlaab do teknik mogonsok. Sasatanga mogoogonsok moden nopo nga momoguno do teknik saintifik potilombus montok popotounda do taakanon montok popoingkawas do roso di onsokon diolo.

Kogumuan romuan id onsokon nopo nga mantad do organisma poimpasi. Kokotuan, tua'ua, biji-bijian om nogi kacang miampai do herba om rampa nopo nga mantad id susumuni, hinombo daging, tontolu om produk tenusu nopo nga mantad id tayam.

Ogumu kaida' do mogonsok om noilaan no iri ontok di zaman purba po. Iri nopo nga kohompit no mamanggang, momoguring, popogolok, manalai, mongukus om ogumu po suai. Inovasi wagu nopo nga momoguno golombang mikro. Mogikaakawo kaida' i gunoon momoguno do suhu om kelembapan di mogisuusuai om nogi timpu mogonsok do suai. Kaida' di pinili nopo nga mangarahung tomod do aasil tohuri tu kiwaa taakanon i kosudong do onsokon maya kaida' diolo sondiri.