Jata Pogun Malaysia

 

Jata Pogun Malaysia
Armiger	Yang di-Pertuan Agong
Adopted	1963
Crest	A crescent and a fourteen-pointed federal star.
Shield	Tierced per pale, the second three-and-a-half times as wide as the other two: The first (at dexter) of Penang; the second per fess, in chief paly of four Gules, Sable, Argent and Or, in base of Sabah, a Bunga Raya (hibiscus flower), and of Sarawak; the third (at sinister) Argent, a Malacca tree standing on a base proper; and a chief Gules, five krisses in their sheats, per pale.
Supporters	Duo rimau
Motto	Bersekutu Bertambah Mutu (Malay) ('Unity is Strength')

Jata Pogun Malaysia nopo nga lambang mantad kolid toi ko' escutcheon, duo rimau montok ponokodung, tulan om rombituon kipisuk hompot om apat (14) montok lambang om moto. Gama do jata Malaysia nopo nga mantad Pogun-Pogun Melayu Bersekutu id siriba do pomorintaan kolonial British, i kaagal do reka bontuk heraldik Eropah.

Reka bontuk

Jata nopo nga mantad kolid i tamangan do duo tinan rimau i obibas sabaagi do ponokodung. Kolid id sawat nopo nga lambang miampai tulan sabit tosilou miampai "rombituon piisaan" kibucu 14, kohompit no do moto id sepanduk, id boogian siriba.

Crest toi ko' helm

Warana tosilou do jambul, tulan sabit om rombituon piisaan kibucu 14 nopo nga panakalambang do pomorintaan pogun kiraja. Tulan sabit nopo nga mongobi do ugama Islam sabaagi ugama rasmi om rombituon piisaan nopo nga mongobi do hopod om tolu negeri om Wilayah Persekutuan Malaysia.

Id kotimpuunon, rombituon kipisuk hopod om apat nopo nga mongobi hopod om apat negeri sandad Malaysia, kohompit no Singapura. Au nokosimban iti hali pia nokosoliwan no o Singapura mantad koisaan di toun 1965, nga miampai umum nopo nga notorimo sabaagi mato ko-14 montok mongobi do Wilayah Persekutuan.

Escutcheon

Escutcheon, i nobian do kolid, lobi-lobi no montok tudu borkhidmat sabaagi mongongobi pogun-pogun i miiso id siriba do porsokutuan Malaysia, om abaagi kumaa hopod boogian.

Boogian sawat toi ko' ponokotulu do kolid nopo nga haro limo keris miampai latar tolikud taragang, mongobi do limo bagas Pogun Melayu Au Borsokutu, Johor, Terengganu, Kelantan, Kedah om Perlis. I wookon do keris, id suang do jata Tanah Melayu nopo nga abaagi kumaa tolu, om iri nopo nga bagas Pogun Melayu Borsokutu, Pulau Pinang om Melaka, baino nopo nga nabaagi kumaa apat boogian:

• Id boogian decter (gibang mantad pogintangan tulun) nopo nga puun Lugus miampai Sunsuyon Pulau Pinang i mobi do Pulau Pinang.
• Id boogian tanga' sawat do kolid, id boogian siriba do nuludan keris nopo nga haro warana-warana Pogun Melayu Borsokutu (aragang, oitom, opurak om osilou) i noulud mantad gibang kumaa wanan. Pomilian ponguludan warana taragang, oitom, opurak om osilou nopo nga mombontuk waranan bondira pogun dii. Aragang oitom om osilou nopo nga montok Negeri Sembilan; oitom opurak montok Pahang; oitom, opurak om osilou montok Perak; om aragang om osilou montok Selangor.
• Id boogian taatanga' siriba do kolid, haro tolu boogian i antakan di pogulu nopo nga mongobi do pogun wagu (antakan di toun 1963) i otutunan sabaagi Sabah, Singapura om Sarawak. Mantad di 1965, boogian Singapura nopo nga sinimbanan do tusak kabansaan, tusak raya.
• Id boogian do sinister (mantad pogintangan do tulun) nopo nga puun "Melaka" i mongobi do pogun Melaka.

Monokodung

Duo rimau i monokodung do kolid nopo nga simbol koubasanan do Melayu. Pinakakal yolo mantad panji-panji kolid Porsokutuan Tanah Melayu di pogulu po, om sobolum dii nopo nga mantad Pogun-Pogun Melayu Borsokutu. Yolo nopo nga panakalambang do kagarasan om katamaan.

Moto

Moto longon, id siriba do kolid nopo nga sepanduk miampai frasa "Bersekutu Bertambah Mutu" (Piisaan nopo nga Kagarasan) sinuat momoguno boros rumi Melayu om Jawi. Frasa id suang do boros Inggilis nopo nga sinimbanan kumaa boros rumi id suang do boros Melayu di toun 1963.

Sajara

Pogun-pogun Melayu Borsokutu om Malayan Union

Main article: Federated Malay States § Coat of arms

Nontodon do jata Malaysia nopo nga naanu mantad pombontukan Pogun-Pogun Melayu Borsokutu (FMS) id siriba do pomorintaan kolonial United Kingdom. Maamaso do kopointutunan bondira Pogun-pogun Melayu Borsokutu di toun 1895, notorimo o jata FMS om poingkakal gunoon mantad toun 1895 gisom pombontukan Porsokutuan Tanah Melayu di 1948.

Longon, nopo nga nosimbanan no, kohompit no kolid, duo rimau om sepanduk, nga kakal kasari popokito do mahkota kosilahon id timpak pimpinan, mongobi do apat kosultanan, Reka bontuk kolid nogi nga lobi ouhan; gama do FMS nopo nga apat no pogun, kolid nopo nga papahangkum no boogian do "party per cross" suku tounan i mongobi do warana bondira apat FMS (miampai laang di miagal, bondira FMS nopo nga mongobi do pogun, om warana id suang do senjata nokoburu Malaysia nogi nga mongobi pogun di miagal). Moto diti nogi nga notulis momoguno Jawi id kotimpuunon, sabaagi do "Dipelihara Allah" (Tinamangan do Kinorohingan) i noonsipan do duo rombituon miampai walu pisuk. "Dipelihara Allah" timpu baino nopo nga nosiliu do moto montok Selangor.

Sundung pia kinoponuridangan do Malayan Union di toun 1946 minogoit do kopiomungan FMS miampai limo Pogun Melayu Au Borsokutu om duo Pogun-Pogun Selat (au kohompit do Singapura), jata FMS nopo nga kakal gunoon om au nosimbanan sabaagi lambang koisaan solinaid duo toun sobolum pombubaran koisaan.

Porsokutuan Tanah Melayu

Jata Persekutuan Tanah Melayu i gunoon id pialatan do toun 1952 om 1963, nopo nga noimpohon do jata FMS, om nosiliu do impohon kumaa jata pogun Malaysia timpu baino.

Koponuridangan Porsokutuan Tanah Melayu di toun 1948 nopo nga minogowit do pongintangan kawagu jata dii. Kiwaa piipiro kosimbanan miagal do porwakilan di lobi ogonop kumaa 11 pogun porsokotuan id suang do kolid (hinonggo tantob wagu i kisuang do lambang pogun noruhangan pinsuang id sawat om id sampaping do warana mantad FMS), ponimbanan do mahkota kosilahon miampai tulan sabit tosilou om 11 rombituon porsokutuan atarom (lambang nopo ga mongobi do 11 pogun mantad bondira Porsokutuan Tanah Melayu). Moto mantad Jawi nogi nga sinimbanan kumaa "Perpaduan adalah Kekuatan" (Koisaan nopo nga Kagarasan) id suang do boros Inggilis om Melayu Jawi.

Id titik do ponorimoon, kolid nopo di nga kisuang do roromu-roromu miagal dilo:

• Luguan, limo keris i mongobi do Pogun-Pogun Melayu Au Borsokutu;
• Id suang do warana do oposi, warana do FM;
• Miampai dexter, hulu Putera Wales, tolig om lakun mantad lambang Pulau Pinang; om
• Id sinister, om gerbang totobon A Famosa mantad jata Melaka.

Malaysia

 

• 
  Coat of arms of Malaysia used from 1963 to 1965, with three new member states added to the bottom: Sabah, Singapore and Sarawak.
• 
  Coat of arms of Malaysia used from 1965 to 1973, following the expulsion of Singapore from the Federation.
• 
  Coat of arms of Malaysia used from 1973 to 1982. Sarawak had changed its coat of arms to a hornbill.
• 
  Coat of arms of Malaysia used from 1982 to 1988. Sabah changed its coat of arms to a kingfisher, albeit short-lived and Penang Bridge replaced the Prince of Wales's feathers.
• 
  The royal arms of the Yang di-Pertuan Agong of Malaysia.

Nosimbanan kawagu jata dii montok kumoinduo kalapas do pombontukan Malaysia, miampai kinosuangon do Singapura om pogun Borneo Koibutan (Sabah) om Sarawak di toun 1963. Kinoruhangan ginumu pogun diti nopo nga nakaanu minonimban kawagu jata Porsokutuan Tanah Melayu. Jata diti nopo nga monokodung do tolu pogun wagu miampai kinoinlaaban do kolid. Winonsoi kawagu o rimau miampai minaganu kinoyonon boogian tinan di misuai (tinan id gulu nopo nga mingkawas om id dolikud do kolid, om tinan id dolikud nopo nga mamagamit do moto om kolid), om popiagalan tokoro nogi nga winonsoi id boogian sepanduk om ninaru do tulan, om rombituon porsokutuan 11 mato nopo nga sinimbanan kumaa 14 mato. Montok kopiagalan do boros Melayu sabaagi boros kabansaan pogun Malaysia, sinimbanan o moto id suang do boros Inggilis kumaa boros Melayu.

Id suang do timpu pongintangan kawagu diti, sinimbanan o lambang A Famosa kumaa puun Melaka. Piipiro simbol nogi nga sinimbanan montok mongidu simbol mononolod om simbol okon Islam i suai. Nga poingkakal kasari simbol i suai. Hulu Putera Wales Pulau Pinang nopo nga sinimban miampai kitaang. Di pogulu nopo nga sinimbanan kumaa puun Lugus, nga sinimbanan kawagu kumaa Sunsuyon Pulau Pinang (i winonsoi om nopongo di toun 1980-an) om barry miampai walu lakun Azure om Argent kumaa hopod. Gama do pinongugadan do Singapura di toun 1965, sinimbanan kawagu o jata dii. Di toun 1988, lambang Sarawak nopo nga sinimbanan miampai jata pogun i kiimpohon do tombolog enggang; miagal dii nogi montok pogun Sabah, i pogulu nopo nga noobian no do bondira i nigitan do sapasang jata mantad jata pogun sobolum 1963, nintangan kawagu montok popokito jata pogun dinondo i poimponu. Jata pogun Malaysia nopo nga pinapaasil do rimau di lobi okito kopio om orongit.

Jata baino nopo nga pinokito id bondira Putrajaya - panakatanda do kapansalan Putrajaya sabaagi tirikohon wagu montok karajaan Malaysia

Kogunoon

Jata diti nopo nga gunoon id piipiro bondira pogun id suang do Malaysia. Piawai Diraja Yang di-Pertuan Agong, bondira Wilayah Porsokutuan om bondira Putrajaya nopo nga popokito do jata id boogian taatanga, i soboogian tagayo nopo nga au sinimbanan.

Intangai nogi

• Armorial of Malaysia