Banjaran Crocker mombontuk banjaran i popitongkiad boogian Pantai Barat om Pedalaman id Sabah, Malaysia. Miampai purata kinawas 1,800 metres (5,906 ft), ii nopo nga banjaran nulu bobos akawas id pogun diti. Pinungaran o banjaran diti tumanud ngaran di William Maunder Crocker, songulun pomorinta Borneo Koibutan ontok abad ko-19.[2][3][4]

Banjaran Crocker
Kokitanan Banjaran mantad Ralan Ranau–Tamparuli.
Titik bobos akawas
PeakMount Kinabalu
Kinawas4,095 m (13,435 ft)
Coordinates5°45′N 116°30′E / 5.750°N 116.500°E / 5.750; 116.500
Naming
EtymologyWilliam Maunder Crocker[1]
Native nameBanjaran Crocker (Malay)
Geografi
Banjaran Crocker is located in Malaysia
Banjaran Crocker
Banjaran Crocker
Peta i popokito kinoyonon Banjaran Crocker id Malaysia.
CountryMalaysia
StateSabah
RegionBoogian Pantai Barat, Pedalaman om Kudat
DistrictsKeningau, Papar, Penampang, Ranau, Tambunan, Kota Belud, Kota Marudu, Tuaran and Kota Kinabalu

Geologi

simbanai

Banjaran nulu nopo diti nga mantad watu enapan i nakakat om nolopi, mantad watu togis olomi om syal i noluluhawa no.[5][6] Timpak bobos akawas nopo nga Nulu Kinabalu ii no 4,095 metres (13,435 ft) .[7][8] Kogumuan nopo wolit taman id sawat tipong 300 metres (984 ft) miampai tana tosiriba gunoon montok pomutanaman kontan om karanahon.[8] Poinladosng o Lembah Tambunan ponong kosilahon banjaran nulu diti miampai kinawas 800 metres (2,625 ft) om kogumuan nopo nga karanahon misahau, om koporingan i miwolit miampai boogian koibutan kosilahon taman pomogompian diti.[8] Oponsol o taman diti montok tudan waig kumaa mogisuusuai bawang id boogian Pantai Barat om pedalaman Sabah kohompit no Bawang Papar, Bawang Kimanis, Bawang Bongawan, Bawang Membakut, Bawang Padas om Bawang Melalap i lumuyung kumaa ponong kotonobon taman, om Bawang Pegalan, Bawang Pampang, Bawang Apin-Apin, Bawang Tendulu, Bawang Melalap, Bawang Liawan om Bawang Tikalod i lumuyung kumaa kinoyonon di misuai (opposite direction).[8]

Pinosiliu o koiyonon posorili Nulu Kinabalu sabaagi taman pogun mantad di toun 1964 om nogi Tapak Warisan Dunia koiso do pogun.[9]Soboogian nopo mantad banjaran diti nga pinoimagon sabaagi Taman Negara banjaran Crocker mantad toun 1984.[10] Maya Program Pemuliharaan Biodiversiti om Ekosistem Borneo (BBEC), pinoindalan piuhupan teknikal id pialatan porinta Sabah om Agensi Kerjasama Antarabangsa Jepun (JICA) montok popointutun konsep Zon Penggunaan Komuniti (CUZ) sabaagi pipilion kotoinaan montok monolibamban kobolingkaangan minonit komuniti sandad i poingion om momoguno toud id kinoyonon pongumoligan dii.[11] Nulu Kinabalu, iso mantad nulu bobos akawas id Asia Tenggara, nopo nga soboogian mantad banjaran diti. Ontok 2014, nookunan o banjaran diti sabaagi Rizab Biosfera UNESCO, poposiliu dii sabaagi tapak koduo id Malaysia i nakaanu kookunan dii, kalapas Tasik Chini id Pahang, Semenanjung Malaysia.[12][13][14]

Biodiversiti

simbanai

Kiwaa mogikaakawo flora om fauna id Hutan Simpan banjaran Crocker om nogi mogikaakawo songongi nokturnal bobos ogumu id 20 gouton (hutan simpan) id kinoyonon Heart of Borneo id Sabah; om kiwaa nogi piipiro ginumu spesies endemik.[8][15][16]

  1. Tamara Thiessen (2008). Bradt Travel Guide - Borneo. Bradt Travel Guides. p. 192. ISBN 978-1-84162-252-1.
  2. James Blaine Kitzmiller (1982). Anopheline Names: Their Derivations and Histories. Entomological Society of America. p. 143. ISBN 978-0-938522-17-1.
  3. Frederick Halsey Sheldon; Robert G. Moyle; Jody Kennard (2001). Ornithology of Sabah: history, gazetteer, annotated checklist, and bibliography. American Ornithologists' Union. p. 225. ISBN 978-1-891276-24-8.
  4. Frédéric Durand; Richard Curtis (28 Mansak 2014). Maps of Malaysia and Borneo: Discovery, Statehood and Progress. Editions Didier Millet. p. 180. ISBN 978-967-10617-3-2.
  5. F. Tongkul; H. Benedick; F. K. Chang (2006). "Geology of slopes in the Crocker Mountains, Sabah, Malaysia". Nepal Geological Society. 34 (34): 73–80. doi:10.3126/jngs.v34i0.31881.
  6. Muhammad Aqeel Ashraf; Radziah Othman; Che Fauziah Ishak (22 Manom 2017). Soils of Malaysia. CRC Press. p. 56. ISBN 978-1-351-99857-4.
  7. "Class VI Virgin Jungle Reserve (VJR) [Infrastructure]". Government of Sabah. 2 Ngiop 2005. Linoyog ontok 5 Madas 2019.
  8. 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 "Crocker Mountains [Data Zone MY020]". BirdLife International. 2003. Linoyog ontok 27 Mikat 2019.
  9. Yassin Miki; Daring Laban; Nasrulhakim Maidin; Tengku Zainal Adlin; Maklarin Lakim (19 Milau 2014). "Crocker Mountains Park: Community Use Zone (CUZ)" (PDF). Sabah Parks: 11. Pinoopi mantad sand̠ad (PDF) ontok 27 Mikat 2019. Linoyog ontok 27 Mikat 2019 – via Satoyama Initiative, Ministry of the Environment (Japan).
  10. "Protected Areas of Sabah". Sabah Parks. Pinoopi mantad sand̠ad ontok 27 Mikat 2019. Linoyog ontok 27 Mikat 2019.
  11. Ludi Apin; Yassin Miki (15 Milau 2013). "Community Use Zone of Crocker Mountains National Park, Sabah, Malaysia" (PDF). Sabah Parks. Pinoopi mantad sand̠ad (PDF) ontok 27 Mikat 2019. Linoyog ontok 27 Mikat 2019 – via Ministry of the Environment (Japan).
  12. "Sabah's Crocker Mountains recognised as biosphere reserve by Unesco". Bernama. The Malay Mail. 13 Mahas 2014. Linoyog ontok 27 Mikat 2019.
  13. Muguntan Vanar (17 Mahas 2014). "Sabah's Crocker Mountains approved as biosphere reserve under Unesco". The Star. Linoyog ontok 27 Mikat 2019.
  14. "Crocker Mountains". Man and the Biosphere Programme, UNESCO. 2014. Pinoopi mantad sand̠ad ontok 27 Mikat 2019. Linoyog ontok 27 Mikat 2019.
  15. Arthur Y. C. Chung; Steven Bosuang; Richard Majapun; Reuben Nilus (15 Gumas 2016). "Diversity and Geographical Ranges of Insects in Crocker Mountains Forest Reserve, Sabah, Malaysia". Journal of Tropical Biology & Conservation. Linoyog ontok 27 Mikat 2019 – via Universiti Malaysia Sabah.
  16. Monica Suleiman; Dunstan Polus Masundang; Hiroyuki Akiyama (11 Gumas 2017). "The Mosses of Crocker Mountains Park, Malaysian Borneo". PhytoKeys (88): 71–107. doi:10.3897/phytokeys.88.14674. PMC 5672137. PMID 29118647.

Noputan labus

simbanai